Temperament dzieci z zespołem Downa

Przez wiele lat uważano, że wszystkie osoby z zespołem Downa są do siebie podobne, miały być miłe, spokojne i bardzo uczuciowe. Jednak praktyka terapeutyczna doprowadziła do lepszego poznania aspektu psychologicznego i rozwojowego choroby. Okazuje się, że dzieci nie mają jednakowego typu osobowości ani charakterystycznego rodzaju zachowań. Mogą być ciche i uważne, ale także impulsywne i agresywne. Większość jest miła, pogodna, ma uczuciową naturę, ale by umożliwić im rozwój w tym kierunku, należy je otaczać troskliwą opieką, stymulować i uczyć. U dzieci z nieco bardziej ospałym i wolnym charakterem zauważa się problemy w wieku młodzieńczym, problemy takie często towarzyszą brakom w zakresie porozumiewania się z otoczeniem i zdolności rozumowania. Wyróżnia się dwa typy dzieci z zespołem Downa: dzieci ruchliwe, pobudzone psychoruchowo (eretyczne) bądź spokojne, zahamowane (apatyczne, torpidne).

Dzieci eretyczne są zainteresowane otoczeniem i pobudzone, są ruchliwe i spostrzegawcze, gestykulują, krzątają się, wtrącają do czynności innych. Chętnie uczestniczą w pracach grupowych, zabawach i równie chętnie naśladują rówieśników i dorosłych, przy czym chcą być pomocne i są towarzyskie. Mogą być nieśmiałe i ostrożne w stosunku do osób i rzeczy, które są im nieznane lub niesprawdzone. Szybko jednak przekonują się, a nabrawszy pewności, łatwo nawiązują kontakt i próbują rozmawiać, nawet jeśli nie potrafią jeszcze mówić. W tym celu wykorzystują gesty i mimikę oraz prewokalne formy kontaktu społecznego (guganie, postękiwanie, mlaskanie, zaczepianie, pociąganie za odzież, wykrzyknienia, ruchy naśladujące różne czynności). Jednocześnie mają wysoki poziom empatii i potrafią wyczuć, jak nastawione jest do nich otoczenie, są przez to bardzo wrażliwe na krzywdę drugiej osoby, potrafią pocieszać, przytulić.

Chcą być w centrum uwagi, dostrzegane przez bliskich, podziwiane i adorowane. Głośno manifestują radość z pochwały, zacierają ręce, klaszczą z zadowoleniem. Są szczęśliwe, jeśli uda się im osiągnąć zamierzony cel. Nie potrafią ukrywać własnych emocji, są ekstrawertyczne i mają tendencję do zmiany nastrojów. Szybko się męczą i zniechęcają podczas czynności wymagających wysiłku umysłowego i koncentracji. Zwłaszcza, gdy stracą uwagę, która zostanie skierowana na kogoś innego tracą humor, obrażają się, nie kryjąc zazdrości i niezadowolenia. Dzieci eretyczne przy dłuższym wysiłku fizycznym lub intelektualnym dekoncentrują się i zniechęcają, wiec aby nie straciły motywacji do dalszej pracy powinny często zmieniać charakter zajęcia, a także często odpoczywać. Niekiedy potrafią być drażliwe, złośliwe, skłonne cichaczem skrzywdzić drugiego człowieka, np. w rewanżu za brak zainteresowania lub odrzucenie uwagi, a czasem i bez przyczyny.

Drugim typem dzieci z zespołem Downa są dzieci torpidne. To osoby ociężałe, powolne, mało aktywne, sprawiające wrażenie leniwych. Ich ruchy są nieekonomiczne i niezręczne. Do pracy włączają się po długich namowach i z niechęcią, ale gdy już zaczną pracować są bardzo cierpliwe i wytrwałe, starannie i dokładnie wypełniają każde polecenie. Jeśli je od tej pracy oderwać, okażą zniecierpliwienie i do niej powrócą. Niechętnie mówią, nie chcą odpowiadać na stawiane im pytania, a jeśli już, to robią to zdawkowo, pomagając sobie gestem i mimiką. Niektóre są łagodne i życzliwe, a inne płaczliwe, ponure i ciągle niezadowolone, nie wykazują inicjatywy i są niesamodzielne, mogą im się zdarzać napady agresji. Mają napady śmiechu, spazmatycznego płaczu i złości, mogą np. ugryźć kolegę.